ย้อนเส้นทางการเดินทางไกลในวงวรรณกรรม ตลอด 20 ปี ผ่านเลนส์ผู้อยู่เบื้องหลัง ความสุขของกะทิ

กว่า 20 ปี ที่ ความสุขของกะทิ มอบความสุขผ่านเรื่องราวอันลึกซึ้งกินใจนักอ่านทั้งไทยและเทศมามากมาย สร้างปรากฏการณ์อันน่าประทับใจให้แก่วงการวรรณกรรมไทยไม่รู้ลืม

“ความสุขของกะทิ” เรื่องราวของเด็กหญิงวัย 9 ขวบ ที่ต้องเผชิญความสูญเสียครั้งใหญ่และเรื่องราวเจ็บปวดในชีวิต แต่ก็ผ่านพ้น ก้าวข้าม และเติบโตได้อย่างมีความสุขและงดงาม ด้วยความรัก ความอบอุ่นจากคุณตา คุณยาย และผู้คนรอบข้าง

หนังสือขายดีและตีพิมพ์มาแล้ว 117 ครั้ง ซึ่งเป็นชุดหนังสือที่ถูกพิมพ์ซ้ำมากที่สุดในอมรินทร์ ด้วยการร้อยเรียงและถ่ายทอดเรื่องราวได้อย่างน่าสนใจ ทิ้งปมเอาไว้ให้อยากติดตามอ่านต่อเรื่อยๆ ตั้งแต่ประโยคเริ่มแรกของเรื่อง “แม่ไม่เคยสัญญาว่าจะกลับมา” ที่สั่นสะเทือนอารมณ์จนหลายคนน้ำตาคลอ

เนื่องในโอกาสอันดีที่ความสุขของกะทิเดินทางมาสู่ปีที่ 20 ทางสำนักพิมพ์จึงได้จัดงาน “The Journey of Kati’s Happiness 20 ปี การเดินทางของความสุขไม่รู้จบ” เพื่อพานักเขียน นักอ่าน และผู้เกี่ยวข้องในวงวรรณกรรม มาร่วมเดินทางย้อนความประทับใจเข้าไปในความทรงจำของความสุข ความคิดถึง การเติบโต และการเดินทางไม่รู้จบ เมื่อวันเสาร์ที่ 20 มกราคม 2567 ที่ผ่านมา ณ ลานริมน้ำ บริษัท อมรินทร์ คอร์เปอเรชั่นส์ จำกัด (มหาชน)

เรื่องราวของเด็ก ที่เติบโตเกินกว่าวรรณกรรมเยาวชน

คุณเอ๋: สาเหตุที่เปลี่ยนสำนักพิมพ์ก็เพราะว่า ตอนที่เล่มแรกออกมามีจดหมายเข้ามาเยอะมาก ส่วนหนึ่งก็ถามเรื่องพ่อกับแม่ของกะทิ ว่าทำไมเขาถึงเลิกกัน ตกลงกะทิเป็นพม่าใช่ไหม น้ากันต์ก็แอบรักแม่กะทิรึเปล่า เป็นคำถามผู้ใหญ่ขึ้นมา เราก็เลยบอกพี่เจน ปรากฏว่าพี่เจนเขาวางโครงพวกนี้ไว้หมดแล้ว ว่าพ่อกับแม่เจอกันยังไง ความรู้สึกอะไรยังไง

ก็เลยบอกพี่เจนว่างั้นเขียนสิ ทีนี้ถ้าจะออกในนามแพรวเยาวชนอีกเนี่ย ก็อาจจะเกิดข้อจำกัดว่าประเด็นนี้เด็กจะเข้าใจไหม บางประเด็นอาจจะต้องตัดออก เพราะเรากลัวว่าเด็กจะอ่านแล้วไม่เข้าใจ ฉะนั้นจึงเปลี่ยนมาพิมพ์กับแพรวสำนักพิมพ์ เพื่อให้มีอิสระที่จะเขียน หลังจากนั้นก็เลยเริ่มทำงานเล่มสอง โดยที่เล่มแรกก็พิมพ์ซ้ำขึ้นมาใหม่เพื่อให้คู่กัน ก็ออกมาในนามแพรวสำนักพิมพ์

รางวัลซีไรต์

คุณธเนศ: เล่มนี้จะบอกว่าวรรณกรรมเยาวชนก็ได้เนาะ แต่ซีไรต์ไม่ได้ตัดสินที่เล่มนี้ในฐานะวรรณกรรมเยาวชน ซีไรต์ให้ด้วย message ของมัน มันแรงและมันสำคัญกับสังคมในยุคนั้น จนมาถึง 20 ปี ในยุคนี้ก็ยังสำคัญอยู่

เบื้องหลังปกที่ใช้มายาวนานจนถึงพิมพ์ครั้งที่ 100

คุณเอ๋: เราไม่อยากให้เห็นหน้ากะทิ เพราะว่าเราอยากให้คนอ่านนึกภาพของกะทิด้วยตัวเองว่าหน้าตาเขาเป็นยังไง เพราะฉะนั้นทุกอย่างก็จะเห็นข้างหลัง เห็นข้างๆ หรือว่าเห็นในเชิงสัญลักษณ์มากกว่า ก็สีน้ำก็ไม่ชัดเจนด้วย เล่มแรกๆ จะเห็นว่าให้จางๆ หน่อย ให้คนได้คิดได้จินตนาการด้วยตัวเอง แล้วหลังจากนั้นภาพของ ต้องการ (ผู้วาดภาพปกความสุขของกะทิ) ก็เลยกลายเป็นภาพจำ

เล่มนี้พอพิมพ์ซักพักหลังจากได้ซีไรต์แล้วคิดว่าจะเปลี่ยนปก แต่ว่าทางฝ่ายขายไม่ยอมให้เปลี่ยนเพราะจำได้แล้ว ถ้าเดินเข้าร้านหนังสือก็เห็นแล้ว ไม่ต้องมองหา

หลายเสียงเรียกร้องให้เขียนภาคต่อ

คุณเจน: จริงๆ ตอนที่จะเขียนเล่มสอง ไม่ได้อยู่ในหัวตอนเขียนเล่มแรก อันนี้สารภาพ แต่คนที่มานั่งสะกิดเนี่ยก็คือ “คุณโหน่ง วงศ์ทนง” ที่เขียน a day คุณโหน่งพูดขึ้นมาว่า “พี่เขียนจบแค่นี้หรอ” “พี่ทำอย่างนี้กับผมได้ไง ตั้งเยอะตั้งแยะยังไม่เล่า”

ตอนที่ไปเซ็นงานสัปดาห์หนังสือ ก็จะมีคนมาคุยด้วยเวลาเราเซ็น มีคุณลุงคนหนึ่งหน้าตาจริงจังมาก มายืนบอกว่า “นี่ได้ข่าวคล้ายๆ ว่าไม่เขียนต่อแล้วหรอ” “อ้าวนี่ยังไม่รู้จักพ่อเขาเลยนะ ต้องเขียนสิ” อธิบายให้เราฟังว่าเหตุผลที่ควรจะเขียนคืออะไร แล้วเราก็ต้องมาสะกิดคุณเอ๋ว่า พี่คงต้องเขียนจริงแล้วแหละ คุณเอ๋ก็บอกว่าเล่มเดียวไม่ได้แล้วพี่ต้องไตรภาค

คุณเอ๋: จดหมายเขาเยอะค่ะช่วงนั้น

ความสุขของกะทิ เล่มที่สนุกที่สุด

คุณเจน: แนะนำเลยว่า “เธอคือของขวัญ” เป็นเล่มที่สนุกที่สุดในที่เขียนมาทั้งหมด เพราะว่าเล่มที่สี่เนี่ย จะรังแกคนอ่านเยอะ ก็เพราะว่าแต่ละบทจะไปแทรกอยู่ในแต่ละเล่ม บทที่ 1 จะไปแทรกอยู่ในเหตุการณ์เล่มแรก บทที่ 2 ก็จะไปแทรกในเหตุการณ์เล่มที่สอง เพราะฉะนั้นถ้าคุณยังไม่ได้อ่านเล่ม 1-3 มา คุณอ่านเล่มนี้คุณจะคันมากว่าเอ๊ะ คนเขียนไม่ช่วยเลยว่าเหตุนี้เกิดจากอะไร แต่เราแทรกเข้าไปตรงกลางระหว่างสามเล่มนี้ให้มันเป็นเรื่องขึ้นมา

การเดินทางของความสุข สู่กะทิในต่างแดน

คุณเจน: เป็นการเดินทางอันยาวไกล เมื่อมันมาถึงจุด 20 ปี มันก็ชัดเจนว่าเรื่องที่เราเล่าเนี่ย มันผ่านกระบวนการคิดของตัวเอง คนเขียน แล้วก็ผ่านกระบวนการเคลื่อนไปข้างหน้าของสังคมนะ กะทิก็เดินทางผ่านเวลามาเรื่อยๆ จนมาถึงจุดนี้ได้ มันก็เป็นบันทึกทางสังคมในส่วนหนึ่งด้วย บันทึกอารมณ์ด้วยส่วนหนึ่ง

คุณเอ๋: ด้วยความที่มันเล่นด้วยประเด็นสำคัญที่เป็นประเด็นสากล คือเรื่องของการสูญเสีย ไม่ว่าใครจะอ่าน มันก็เข้าถึงข้างในใจของเขา โดยเฉพาะวิธีการนำเสนอ จะเห็นว่าตลอดเวลามันยังคงอยู่ในกระแสแล้วก็ยังขายได้อยู่ตลอด พี่คิดว่าในอนาคตก็น่าจะยังคงมีคนอ่านอยู่ จริงๆ ตอนนี้น่าจะเป็นหนังสือไทยที่ขายได้ 700,000 เล่ม ในระยะเวลาแค่ 20 ปี

คุณธเนศ: วันนี้มารับรู้ว่า โห แปล 11 ภาษา มันเป็นปรากฏหนึ่ง นอกจากปรากฏการณ์ในไทยแล้ว มันไปสู่สากลด้วย ก็เป็นที่น่ายินดีมากๆ แล้วก็อยากให้วรรณกรรมไทยมันไปสู่สากลแบบเนี้ย

เล่มนี้นอกจากเป็นหนังสือนอกเวลาสำหรับเด็กไทยแล้ว ไปสู่สากลด้วยแล้ว ก็คิดว่าเป็นประจักษ์พยานอันหนึ่ง ที่ทำให้เรารู้ว่าหนังสือเล่มเล็กๆ เล่มนี้มีคุณค่าต่อสังคมไทย มันเป็นพลังอะไรบางอย่างของคนไทยที่สื่อไปถึงต่างชาติด้วย

ติดตามคลิปวิดีโอกิจกรรม Book Talk “ก้าวเล็กๆ ของเด็กหญิงกะทิ สู่โลกกว้างแห่งวรรณกรรม”
จากแพรวสำนักพิมพ์ เร็วๆ นี้

---